Bedrijven die overeenkomsten met consumenten aangaan op afstand of buiten een fysieke verkoopruimte, zoals via internet of aan de deur, hebben te maken met een zware informatieplicht. Deze verplichting vloeit voort uit Europese regelgeving en moet de consument beschermen tegen ondoorzichtige of onredelijke voorwaarden.
Op grond van deze Europese regels is de rechter verplicht om in procedures tussen bedrijven en consumenten ambtshalve – dus uit eigen beweging en dus ook als de consument verstek laat gaan – te toetsen of aan deze informatieplicht is voldaan. De rechter kijkt daarbij onder andere of er sprake is van een oneerlijk beding in de algemene voorwaarden.
Richtlijn 93/13/EEG
Volgens Richtlijn 93/13/EEG is een beding in een consumentenovereenkomst oneerlijk wanneer het evenwicht tussen de rechten en plichten van partijen aanzienlijk wordt verstoord in het nadeel van de consument. Dat betekent dat bedrijven hun algemene voorwaarden kritisch onder de loep moeten (laten) nemen als zij handelen met consumenten. Als blijkt dat een beding oneerlijk is, kan de rechter dit beding vernietigen. In ernstige gevallen waarbij de essentiële informatieplicht is geschonden kan zelfs de hele overeenkomst vernietigd worden. Dit zal echter niet snel voorkomen bij slechts een beperkte tekortkoming.
De rechtspraak laat zien dat rechters de bedingen streng controleren en deze ook veelvuldig vernietigen. Zo oordeelde de Rechtbank Noord-Holland op 16 april jl. nog over een beding met betrekking tot buitengerechtelijke incassokosten. De clausule bevatte de volgende tekst:
“De door de ondernemer in redelijkheid gemaakte buitengerechtelijke kosten, na een ingebrekestelling, komen ten laste van de recreant. Indien het totale bedrag niet tijdig is voldaan, zal na schriftelijke sommatie het wettelijk vastgestelde rentepercentage over het nog openstaande bedrag in rekening worden gebracht.”
Op het eerste gezicht oogt dit als een standaardbepaling, maar de kritische lezer ziet dat er geen maximumbepaling voor de incassokosten is opgenomen. Hierdoor zouden consumenten in theorie met onbeperkte kosten geconfronteerd kunnen worden, wat strijdig is met artikel 6:96 BW. Bovendien blijkt uit de tekst dat kosten mogelijk al voor de ingebrekestelling verschuldigd zouden zijn, wat in strijd is met de wet. De rechter vernietigde het beding en wees de gevorderde kosten volledig af.
Ook op 30 april jl. oordeelde dezelfde rechtbank kritisch, ditmaal over een rentebeding afkomstig uit de algemene voorwaarden van Infomedics. Hoewel de bepaling grotendeels in overeenstemming was met de wet en informatieplicht, ontbrak het rentepercentage. Hierdoor zou Infomedics in theorie een rente naar haar eigen hand kunnen bepalen. De rechter concludeerde dat dit in strijd is met de beschermingsgedachte van het consumentenrecht en was duidelijk in haar oordeel. Het beding werd vernietigd.
Rechtvaardig of doorgeslagen?
Volgens de Richtlijn 93/13/EEG moet een oneerlijk beding buiten toepassing worden gelaten en mag de rechter op dat punt geen vervangende regeling treffen. Sterker nog: de rechter moet de vordering zelfs afwijzen, ook wanneer er door de eisende partij niet een beroep wordt gedaan op dit beding. Dit leidt in de rechtspraktijk bij verschillende partijen tot veel frustratie en langere procedures.
Het voelt oneerlijk wanneer een vordering wordt afgewezen, terwijl de vordering inhoudelijk terecht is en de vordering van de eiser gebaseerd is op een gesloten overeenkomst en op de wet. Toch kan het gevolg zijn dat de eisende partij zijn (incasso)kosten misloopt en hierdoor feitelijk benadeeld wordt, terwijl de Richtlijn strekt tot het beschermen van de consument en niet tot het benadelen van bedrijven.
Zorg voor goede algemene voorwaarden
Voor ondernemers is de boodschap dus helder: zorg voor transparante, heldere en – misschien wel het belangrijkste – juridisch correcte algemene voorwaarden. Een onschuldig ogend zinnetje kan zomaar het verschil betekenen tussen een volledige toewijzing of een kostbare afwijzing. Vele bedrijven hebben dit al meegemaakt.
Heb je twijfels of jouw algemene voorwaarden de informatieplicht voldoende zijn om aan het voorgaande te voldoen? Neem gerust contact met ons op. Wij lopen deze graag voor je na en passen deze natuurlijk ook graag aan.
Dit is een blog van Dewi.
Legal8
